Aanbodsdoelen – beheersingsdoelen groep 2 en leervoorwaarden groep 3

Als we spreken over aanbods- en beheersingsdoelen gaat het vanzelf over de stap naar groep 3, want dat is de stip op de horizon. De overgang van groep 2 naar groep 3 is een heel belangrijk moment. Kleuters ontwikkelen zich door en door en worden steeds meer schoolrijp.

“Spel is de motor van de ontwikkeling” (Lev Vygotsky, 1896-1934)

Idealiter blijven de kinderen de gehele basisschoolperiode ’spelen’. Maar in de praktijk zien wij vaak dat er in groep 3 overgaan wordt op een andere manier van onderwijs: van spelen, naar spelend leren en tenslotte naar programmagericht onderwijs.

Die verandering vraagt veel van kinderen en daarom is het van belang dat je samen met je team van leerkrachten goed in beeld hebt wat de ontwikkelingslijnen zijn, die de kinderen doorlopen en wat belangrijke voorwaarden zijn om goed mee te kunnen met de stof die in het volgende leerjaar aangeboden wordt. Niet om kinderen klaar te stomen maar juist om te weten of het kind toe is aan het volgende ‘ontwikkelingssprong’. Sprongen die zo kenmerkend zijn voor de ontwikkeling van het jonge kind.

Beheersingsdoelen groep 2

Inzicht in de beheersing van deze doelen is cruciaal omdat deze doelen de basis vormen voor het verdere leren. Denk hierbij bijvoorbeeld aan getalbegrip t/m 10: Een kind moet bijvoorbeeld begrijpen wat het getal 7 betekent en dat 9 meer is dan 6. Als dat begrip nog onvoldoende is, zal het automatiseren in de middenbouw minder goed verlopen, met als gevolg dat kinderen in de bovenbouw bij de grotere, complexere bewerkingen vastlopen. Het aanleren en onthouden van versjes is bijvoorbeeld ook een belangrijk beheersingsdoel, waarbij het ontwikkelen van het fonologisch bewustzijn centraal staat.

Als leerkracht heb je de rol om te volgen waar de kinderen staan en de kinderen met behulp van de zone van naaste ontwikkeling gedurende de gehele kleuterperiode uit te dagen. Met als doel minimaal 80% van deze doelen aan het eind van de kleuterperiode op eind groep 2 niveau te beheersen. Je stelt hiermee ‘hoge verwachtingen’. Natuurlijk kan deze verwachting wat bijgesteld worden afhankelijk van de schoolpopulatie en de beginsituatie van de verschillende leerlingen.

Om de kinderen een goede start te geven in groep 3, is de overdracht tussen de leerkrachten essentieel. Een selectie van de beheersingsdoelen zou hier bijvoorbeeld een mooi uitgangspunt voor kunnen zijn. Dit kun je openen bij “Overzichten” en dan “Indicatoroverzicht”, waarbij je de indicator “Beheersingsdoelen” kiest.

De afbeelding, rechts, wordt groter als je erop klikt.

Leervoorwaarden groep 3

Om de kinderen een goede start te geven in groep 3, is de overdracht tussen de leerkrachten essentieel. Een selectie van de beheersingsdoelen zou hier bijvoorbeeld een mooi uitgangspunt voor kunnen zijn: dit zijn de leervoorwaarden groep 3. Maar let op! Een valkuil van enkel kijken naar het behalen van leervoorwaarden op eind groep 2 niveau is, dat je gaat afchecken, te vroeg te schools aanbod geeft ofwel gaat ‘klaarstomen’. Leervoorwaarden vanuit MijnKleutergroep zijn bedoeld om inzicht te geven in wat verwacht wordt van een kind. Daarnaast kan het een voorspeller zijn hoe schoolrijp een kind is: Is het klaar om te kunnen deelnemen aan het aanvankelijk lezen en rekenen, wat start in groep 3? En ze kunnen een basis zijn om in gesprek gaan met ouders en de ib-er.

MijnKleutergroep heeft een lijst met leervoorwaarden groep 3 samengesteld, maar deze leervoorwaarden kunnen per school verschillen. We raden aan om in overleg te gaan met je eigen team en samen te kijken of wat past bij de visie van jullie school.

De woordenschatdoelen hebben wij bij deze indicator niet opgenomen, omdat het beheersen van de taal op zich, geen leervoorwaarde voor groep 3 is.

Voor de leervoorwaarden groep 3 hebben we een indicator gemaakt, waar een overzicht van te genereren is.

Aan het begin van de doelregel staat een icoontje (een vinkje) als het doel bij de leervoorwaarden groep 3 hoort.

De afbeelding, rechts, wordt groter als je erop klikt.

Aanbodsdoelen groep 2

Naast de beheersingsdoelen zijn er ook doelen die in de kleuterperiode aangeboden moeten zijn, om het beredeneerd aanbod van je school compleet te maken. Deze aanbodsdoelen zijn in de kleuterperiode geen specifiek einddoel maar zij zijn wel essentieel onderdeel van de ontwikkelingslijn. Ook zijn deze doelen van invloed op je overzichten, rapportage en analyse. Vergeet deze doelen dus niet te observeren!

Let op! Doelregels niet invullen is altijd van invloed op de overzichten en rapportages. Wil je doelen niet in kaart brengen, dan moet je deze verwijderen m.b.v. de doelentool.

Ook bij de aanbodsdoelen hebben we een indicator gemaakt, waar een overzicht van te genereren is.

De afbeelding, rechts, wordt groter als je erop klikt.

Heb je meer hulp nodig?

Vind je het lastig om deze indicatoren goed weg te zetten in jouw school? Dan kan ons online vragenuurtje een goede optie zijn. Je kunt dit reserveren via het dashboard (klik op het huisje). Via “Instellingen” en “Tarieven & prijzen” kun je zien wat de kosten zijn.

Hier vind je de lijsten om te printen:

Doelenlijst Beheersingsdoelen

Doelenlijst Aanbodsdoelen

Doelenlijst Leervoorwaarden groep 3

Natuurlijk kun je de indicatoren aanpassen voor je eigen school. Dat doe je met behulp van de doelentool.

Meer uitleg daarover vind je hier: De Doelentool

Bronnen:

HJK artikel: Nota, S. (2022), Doelen gebruiken in een thema, Geraadpleegd op 19 juli 2023, https://issuu.com/thiememeulenhoff/docs/doelen_gebruiken_in_een_thema_hjk

PO raad brochure: Huizenga J. en Damstra G. (2016), Doorstroom van kleuters, Geraadpleegd op 19 juli 2023, https://www.poraad.nl/kind-onderwijs/brochure-doorstroom-van-kleuters

SLO: Inhoudslijnen met aanbodsdoelen, (2021), Geraadpleegd op 19 juli 2023, https://www.slo.nl/sectoren/po/inhoudslijnen-po/